Əziz ve Böyük Türk milletim.
Bu gün sizə 19- cu yüz ilın sonu ve 20 yüz yılın əvvəlindən başlamış biz Türklərə qarşı erməni soysuzlarının qanlı düşmənçiliyindən və bu düşmənçiliyin bu gündə davam etməsində esas baş rol oynayan Rus panslavyan şovinistlərin və Avropa devlətləri Fransa başda olmakla, ölkələrinin ermənileri maşa kimi biz Türklərə qarşı istifadə etməsindən və bu qanlı mubarizəyə qarşı dik duran, mucadilə edən Türk millətinin igid, mərd, milli məfkürəsi, milliyətçi ruhu saglam, vətənpərvər olan, Türk milləti, yurdu üçün, vətəni üçün , canını hər an fəda edən DİFAİ fədailəri və onların ideyası ( ülküsü) davasında Azerbaycan Oguz Türklərinin aydınlarıdan və ən zor günlərində belə bu davadan vaz keçməyən Fədailərdən yazmagı , bir DİFAİ- nin davamçısı olarak , özümə borc bildim.
Bu yazımı yazmaqda əsas məqsədim də DİFAİ təşkilatı haqqında hər kəsə bilgi vermək və gənc nəsillərə bu mərd , cəsur insanlarımızı tanıtmaqdı.
Başlayak.
1805 – ci il hər şey Kürək Çay sülh muqaviləsindən ( indiki İran-Rusiya arasında baglanan bu tarixdən) başladı. Qafqazı Çar Rusiyası işgal etdi və Azərbaycana Gəncəyə yaxınlaşdı, çünki artık şimali ( kuzey) Qafqazı Rusiya işgal etmişdi.
Çar Rusiyasının işgal ordusunun başında general Sisyanov dururdu. Sisyanov Gəncə-yə , Gəncə Xanı Qacar nəslinin son Xanı olan Cavad XAN-a elçi göndərib, Gəncə-nin Çar rusiyasına təslim olmasını və Gəncə-nin açarlarını ( anatlarını) istəmiş və bunun əvəzində şəhər əhalisinə zərər verməməsini söz vermişdi.
Əvət əfəndilər lakin bu rus ayısı bir şeyi unutmuşdur ki, Gəncə tarix boyu Türk dünyasının son qalası( kalesi) olmuş və savaşsız heç bir işgalçıya təslim olmamışdır.
Cavad XAN -nın cavabi sərt olmuş - Gedin o, Rus köpəyinə deyin ki, Gəncə və Gəncəlilər mən Cavad XAN və ogullarım başda olmaqla , ancaq şəhid olduqdan sonra ruslar Gəncə-yə girə bilər.
Düşmən sayca çox olduguna baxmayarak Gəncə xalqı və Cavad Xan və ogulları son damla qanına qədər savaşmış və şəhid olmuşlar. Allah rəhmət etsin bütün şəhidlərimizə.
Əvət həmin gündən sonra bu günki Şimalı Azərbaycan Türk yurdu Rus işgalında olmuş.
Yurdumuzda ruslaşma və erməniləşmə siyasəti başladilmiş və sonuncu 1826- ci ildə Türkmən Çay sülh müqaviləsindən Şimalı Azərbaycan yurdu çar rusiyasının işgalı altında qalmış. Çox sizi yormak istəmirəm, sadəcə bu gündə başımıza gələn fəlakətlərin kökündən, hardan ( nerden) gəlməsindən və tarixdə 18 yüz ildən Osmanlı -Rus savaşlarından, Rusların bogazları ələ keçirmək istəməsi və İstanbula ÇARQOROD deməsi , ( bu gündə bile bu fikirdən vaz keçməməsindən, deməsində,) başlamasından və bu günə kimidə davam etməsindən kisada olsa bilgi verdim.
20 yüz ilin əvəllərində Bakı tam olarak rusların, ermənilərin, ingilislerin işgalında iydi. Türklər Bakı kəndlərində və İçəri şəhərdə yaşayırdılar, Bakı-nın mərkəzi və bahalı ( kaliteli) yerləri rus ve ermənilərlə doldurulmuşdu.
Çar rusiyasının biz Türklərə qarşı apardıgı asimlasiya siyasəti və bu gün Orta Asiya deyilən Türkistandakı Türk millətinə yapdıgı qətilyamlar və ruslaşdırma siyasəti davam edirdi.
Əvət buna baxmıyarak Türk millətinin merd , intelektual, vətənsevən, milliyətçi aydınları hər sahədə əsasda milləti maarifləndirmə və Türk kimliyinə sahib çıxmasına görə zor şərtlərdə mucadilə edirdilər.
İlk Türk dilində qazetələr Həsən Bəy Zərdabi -nin başçılıq etdiyi Əkinçi-( ekinçi) qazeti oldu. Daha sonralar İrşad ve sairə. Çar Rusiyası Azərbaycan Türklərinin oyanmasını( uyanmasını) görüb acil tədbirlər görməyə başladı. Hər zaman ki, kimi erməni Daşnaklarından Türklərə qarşı isifadə etdi.
1905- ci ilde Bakıda və məmləkətdə müsalman Türklərə və müsalman olan Ləzgi, Talış, Avar hər kəsə qarşı qətilyamlar başladıldı.
Ruslar hər silahla erməni çetelərini silahlandırır və onların yapdıgı qətilyamlara göz yumurdu.
Biz Türklərə Qarabagda ŞUŞA- da da, silahsiz Türklərə qətilyam yapmaya ( bu qətilyamlara erməni daşnaklarına dəstək verən Zaqafqaziyanın Rusya canişini Voronçov- Daşkov iydi) başlamışlar. Bu qətilyamlara qarşı Azərbaycan Türk millətinin aydınları və igid ogulları , bu Rus-Erməni çetelərinə qarşı öz anladıkları dildə danışmagı qərara aldılar.
Kim bu DİFAİ-çilər?
Bu Difai fədailəri bu gün bu Azərbaycan Türklərinin( 1918-20) bizim Cumhuriyyətimizi başda Ənvər Paşa , qardaşı NURİ Paşa və agıl babası sayılan Əhməd Agaoglu olmaqla devlətimizi iki imperiyanın ortasında ( arasında) quran, şərqdə ( doguda) ilk Parlamentor Demokratik müsalman Cumhuriyyətini quran Türkün Böyük ogulları.
Hər birinin və Qafqaz İslam Ordusunun Şəhidlərinin ruhu qarşısında baş əyirəm və Allahdan rəhmət diləyirəm.
Əvət qaldıgımız yerdən dəvam.
Qədim ŞUŞA-da( 1869 -1939 may 19) göz açan Əhməd Bəy Agaoglu həyatını təkcə Azərbaycana deyil, həm də bütün Türk dünyasının üzləşdiyi problemlərin çözülməsinə həsr etmişdi.
Müsalman Şərqinin Qərb (batı) -dən fəlakətli dərəcədə geri qalmasının səbəbləri və bu geriliyin aradan qaldırılmasının yollarının axtarışı onun bütün həyat fəaliyyətinin əsas qayəsini ( ülküsü) təşkil edirdi. Əhməd Agaoglunun bu yolda fikir və mülahizələri bu gündə öz ( kendi) aktuallıgını saxlamakdadır. Əhməd Agaoglunun təkcə 1905-1909 -cu illerdəki fəaliyəti və xidmətləri bizim milli tariximizə qizil ( altın) həriflərlə əbədi daim həkk olunması üçün yətərlidir. Fransanın Paris şəhərində Sorbona universtitetini bitirmiş bir Türk ictimai xadim, aydın, Türkçü fikir adamı, DİFAi -nin qurucusu.
1905 – ci ildə Erməni Daşnaklarına qarşı və onların himayədarı Ruslara , onlara çalışan xayinlərə savaş açan Fedailer.
Çar Rusyasında işgalında olan Türk millətinin , milli kimliyinə geri dönməsinə, Türkçülüyün ilk banisi və avanqardı ( irelidə gələni) olarak, dava arkadaşları Y.Akçura, Ali Bəy Hüseyinzadə, Ziya GOKALP, Ə.Bəy Topşubaşev, Həsən Bəy Zərdabi, M.Ə.Rəsulzadə , Nagi Bəy Şexzamanlı, Molla Pişnamazadə, Nəcəf Bəy Rəfizadə, Tat ALİ və digər dava arkadaşlarıyla bu Qurtuluş yükünü öz çiyinlərinə almış bir DİFAİ fədailəri.
Həm İttihat- Tərəqqidə agıl babası , heyətin üzvü olmuş, həmdə Osmanlı devlətində məşuriyyətdə Tərəqqidən vəkil( mebus) olmuş.
Həmdə 1918- də Azərbaycan Cumhuriyyətində ilk parlamentində millət vəkili olmuş və 1919- cu ildə 72 İtihatçılarla Maltaya sürgün olunmuşdur.
Nəriman Nərimanov və Qazi Mustafa Kemal tərəfindən Kurtuluş savaşında 1921 – ci ildə sürgündən 72 İttihatçıyla bir yerdə azad edilmiş.
Qazi Mustafa Kemalın bu dəstəyini unutmamış həmən Ankaraya yanına getmiş, çünki o, zaman artık Azərbaycan Türk Cumhuriyyəti Rus Sovet Bolşevikləri tərəfindən həm içdən , hem də dışdan işgal edilmişdir. Bu Kutlu Qurtuluş savaşında Qazinin silahdaşı olmuş Erzurum, Anadoluda hem istihbarat yapmış , həmdə mətbuatda yazılar yazıb Qurtuluş savaşına qatılan igidleri, xalqı, milləti marifləndirmiş və sonradan 2 – defe TBMM vəkil seçilmiş. 1923-24 yılarında Türkiyə Cumhuriyyətinin mətbuat Radio qazetənin başında olmuş, Türkiyə Cumhuriyyətinin Anayasasının yazılmasında əsas rol oynamışdir, sevə sevə Türklük üçün , Cumhuriyyət üçün son nəfəsinədək çalışmış bir fedai.
Əhməd Agaoglu 1939- cu il mayin 19 Türk və bütün İslam dünyasının dahi mütəfəkiri , demokratiyanı, milliyətçiliyin vacib və mütləq ünsürü (özeyi) hesab edən bir Fedai- çi İstanbulda vəfat etmiş. Feriköy qəbirsanlıgında dəfn olunub.
İdeyal saydıgı Qazi Mustafa Kemal Atatürkdən sonra cəmi 5 ay yaşadı.)
Əvət əfəndilər DİFAİ 1905- ci ildə Gəncədə və ŞUŞA-da ilk Əhməd Agaoglunun başçılıgıyla yaradıldı və düşmənlərə qarşı Türk millətini qorumaq , mudafiyə etmək üçün mubarizə apardı.
Difai bir növü gələcəkdə yaranacak Azərbaycan Türk Cumhuriyyətinin kiçik devlət forması faliyyətini daşıyırdı.
Difai – Ərəb dilində kəndini sovunma , özünü qoruma anlamıdı. Difai-nin mərkəzi komitəsində - Ə.Agaoglu, B.Cavanşir, M.H.Hacinski, N. Behbudov, Molla Pişnamazzadə, Nəcəf Bəy Yusifbəyli, Rəfibəyli qardaşları , Ə. Bəy Topçubaşov , E. Xasməmədov və digərləri.
Bu amansız savaşda Difai- nin fədailərinin yəmini -
Daşnak təşkilati əmin olsun ki, biz heç vaxt öz Türk millətimizin göz yaşları və külü üzərındə Erməni millətinin xoşgüzaran həyat qurmasına yol vermiyəcəyik .
Difai – nin 52 bəndlik proqramı. Onlardan bəziləri
Maddə 45 – Öz mövqeyinden sui istifade etdən üzvülər.
Maddə 14 - Şiə, Sunni konular hakkında söhbət ( konuşan) edən.
Maddə 17- Ogurluqla ( hırsızlık) əyyaşlıkla ( alkol düşkünü) məşgul olan.
Maddə 18- Qızları ( kızları) qaçıran , qadınları incidən ( tecavuz eden).
Maddə 20 - Yazılı və şifahi şər böhtanla məşul olanlar.
Maddə 22- Qanunsuz arvad ( eş) saxlamakla mışgul olanlar.
Maddə 24 qan düşmənçiliyi yaradan şəxslər.
Maddə 27 - Qiymətləri ( fiyatları) qəsdən qaldıran şəxslər.
Maddə 31 – şəhərlərdə, kəndlərdə evlərini tərk etmiş şəxslərin mülkiyyəti və evləri Difai mülküyyətinə keçir və ondan gələn gəlirlər yoxsullar, fakirlər arasında bölünür.
Maddə 52 - Başqa millətlərə xeyir verməmək ancaq öz millətindən olanlarla alış – veriş etmək.
Maddə 34- Oglan ( erkek) və qızlar üçün məktəblər açılmalı və onlara hər cür köməklik edilməli.
Maddə 36 - Səhimdar şirkətlər və varlı müsalmanlar kənd təssərufat mallarını və sanaye mallarını mütləq müsalmanlardan almaga borcludur. əks halda millətə xəyanətə görə cəzalandırılacak.
Maddə 37-38 - Matəm xərcləri 7 günə qədər azaldılmalı, həddini aşan matəm və əyləncə xərcləri yoxsulların və məktəblilərin xeyrinə müsadirə edilməlidir.
Lazım oldugunda devlət məhkəmələri boykot edilir, Difai öz məhkəməsini qururdu.
Difai-nin əsas hədəfləri və mucadiləsi 1906- ci ildə İrşad qazetəsində 13 oktiyabır( ekim) da çap edilmişdir.
Difai həm xalqı maarifləndirir , bilgiləndirir həm də silahlı mübarizə aparırdı.
Difai fədailəri millətimizin düşmənlərinə, xayin ( hayin ) hökümət nümayəndələrinə və üzdən irak mankurtlaşmış millətimizdən olan rusun köpəklərinə qarşı sərt mucadilə edirdilər.
Difai -nin ŞUŞA bölməsi xüsüsi faliyyət olaraq failiyyət göstərirdi.
Difai Qafqazda Şeyx Şamilin zamanından bu günə kimi süküt etmiş, qafqaz xalqlarını çarizim rusiyasına qarşı hər hansı bir nizamlı dirəniş göstərilməyən bir bölgədə uzun sürən sükütü pozmuşdu.
Difai- nin döyüş fədailəri tərəfindən infaz edilənlər - 1906-1909 ŞUŞA- nin eski general qubernatoru Qoloşapov və onun katibi Kleşinski, Nahcivan qəzasının valisi podpolkovnik Engel, ŞUŞA hərbi məhkəməsinin savcısı Lunyakin, Gəncə şəhər polis rəisi ( emniyyet müdrü) Bannikov, jandarm Jukov, Tərtər rayon polis mudri Felikinskiy və digerleri.
Difai- nin ən səs küylü işi Çar rusyasını qorxuya salan və erməni Daşnaklarının kabusuna cevirilməsinin əsas sıbıbi , Zakafkaziya üzrə çar Rusiyasının canişini general Vorontsov-Daşkovun Tiflisdə infaz edilməsi və hər zaman oldugu kimi Difai- nin möhruylə imza atması Rusiyanı bərk qorxuya salmışdı.
Bakı- da ermeni daşnaklarının liderlərini və onlara para, silah yardımı edən erməni neft milyarderlərinidə infaz etmişler.
Kafkaz İslam Ordusunun 1918 -ci ildə Azərbaycana gəlməsi Əhməd Agaoglu başda olmaqla, M.Ə. rəsulzadə, Ə.Bəy Topçubaşov ve diger aydınlarımız , tərəfindən Ənvər Paşa-ya xəbər etməsini və hər ikisi həm Ənvər Paşa həm də Əhməd Agaoglunun eyni fikir və projesi planı olmuşdu.
Bura diqqət- 1918-ci ildə Tiflis sammmitində Zakafkaziya Federal Devlətler Birliyi yaradılması üçün Azərbaycan Türkleri, Gürcülər və Erməniler bir araya gəlmişlər, bu yaradılan federasiyalar Osmanlının qoruması altında olmak şərti ireli süren Əhməd Bəy Agaoglu və Ə.Bəy Topçubaşov olmuşdur, lakin Almaniyanın dəstəyilə erməni və gürcü nümayəndələri sammitdə çoxluq oldugundan bu teklifi qəbul etməmişlər və Almaniyanın baskısıyla Osmanlı Ordusu qafqazdan çixarılmasını istəmişlər, sonunc olarak buna nail olmuşlar. Almaniya hərbi gəmilerini həmən Poti limanina gətirib , gürcülərə dəstək verərək Gürcüstan devlətini qurmuşlar, Ruslarda Ermeniləre dəstək vermiş. Biz Azərbaycan Türkləri yalnız qaldık, kendi göbeyimizi kendimiz kesdik.
Mərkəz Gəncə olmakla Azərbaycan Demokratik Cumhuriyyetini elan etdik.
Heç bilirsiz mi niyə Osmanlı Ordusu ismi iylə yardıma gəlmədi? Məhz Qafqaz İslam Ordusu ismi deyildi?
Tiflis sammitində Almaniyanı n baskısıyla Osmanlı Ordusu ismiyle gire bilməzdilər, çunki o, zaman Osmanlı Almaniya iylə müttefik iydiler, bu pozulmasın deyə razilaşmışdılar.
Evet bu zaman ismi Kafkaz İslam Ordusu ismiylə könüllü ( milis) 300 əsgər başda Nuru Paşa olmakla yardıma gəldikdə , kimsə Osmanlı Devlətinə irad tuta bilmədi , çünki bu könüllü milis dəstəsi Türklər iydi, yəni devlətin xəbəri yox . Bu proje Əhməd Agaoglu və Ənvər Paşanın projesiydi. Hər ikisinində məkanı cənnət olsun.
Bunu yazmakda məqsədim, tariximizdə mərd ogullarımızı düzgün qiymətləndirmək və onların bu iki Cumhuriyyət ( ADC və TC) üçün həm İtihhat- Tərəqqi fədailərinin, həmdə Difai fədailərinin qara gözlü, dəliqanlı , hər şeyi qarşılarına alarak etdikləri mücadiləni, fədakarlıklarını bilmiyənlər üçün bildirmək mənim mənəvi borcumdur, onlarin ruhu qarşısında.
Əziz və Böyük Türk millətim, oxuyucularmı yormamak üçün qısa da olsa millətimizin qəhraman ogulları hakda sizə bilgi verdim.
Bu gün 2024 ilində hələdi rusların şovinist panslavyan düşmənçiliyi, erməni daşnak terorlarindan , PKK teror təşkilatlarından vaz keçməməsi , hər zaman bu şərəfsizlərdən biz Türklərə qarşı maşa kimi istifadə etməsi bitməmiş.
Savaş davam edir, bu savaşda hər bir Türk üçün fərq etməz dünyanın harasında yaşamagından aslı olmuyarak , mucadile etməsi vacibdir , çünki Türk yatarsa ( uyuyarsa) düşmən güclənib üstümüzü gələcək.
Düşmənə mərhəmət etmək kendi milletinə xəyanət , zülm etməkdir, düşmənə mərhəmət olmamalı. Su uyur düşmən uyumaz.
Kimsə düşünməsin ki, Difai fədailəri yoxdu, Difai fədailəri hər zaman olub və olacakdır, sadəcə zamanla ismləri dəyişmiş, amma Təşkilat hər zaman davasında mucadilə edir, bu gündə.
Biz Difai-çilər hər yerdə Türk devlətlərində, Türkistanda, Balkanlardan Çin seddine kimi Turan da varıq. Devlətini, Türklüyünü, Bayrakını, Milletini sevən her kəs bir Difai fedaisidir. Bu gündə Devlətin hər sahəsində varıq və olmuşuk, bizim gözümüz hər şeyi görür və bizim her şeydən və hər kəsdən xəbərimiz var.
Sizcə 1920 – ci il Rus bolşevik işgalından sonra Azərbaycan Devlətini və Türkiyə Cumhuriyyətini Devlət kimi ayaqda tutan və bu günə kimi 2024 gətirən və bundan sonrada devlətimizi devlətçiliyini qoruyan kimlərdi?
Biz isimsiz qəhramanlar Fədailər.
Şeytanın ən böyük yalanı bilirsizmi nədir?
Bəşəriyyətə onun ( şeytanın) olmamasını inandırmak olmuş.
Anlayan anladı, burdan Difai və Təşkilati -Məhsusə , İtihhat -Tərəqqi Fədailərinə salamlar olsun.
Nə iyiliyi nə də kötülüyü, nə də xəyanəti ( ihaneti) unutmadık , hər kəsə zamanı çatdıkında haqq etdiyini verəcəyik.
Saygılarımla Reis Difai. Ne mutlu Türküm deyene.
